Thánh Augustinô Phan Viết Huy

(bị xử lăng trì ngày 2-5-1839)

(1795-1839)

Một thời bê bối, song không đánh mất đức tin

Augustinô Phan Viết Huy sinh ra trong một gia đình công giáo đạo hạnh vào năm 1795 tại Hạ Linh, xã Lục Thủy, tỉnh Nam Ðịnh.  Ngay từ nhỏ đã tỏ ra rất xuất sắc và thông minh.  Huy được nhận vào chủng viện tu học để làm linh mục.  Nhưng, vì không có ơn gọi linh mục, Huy rời khỏi chủng viện, rồi sau đó đi lính.

Trong 10 năm quân ngũ, Huy không chống trả nổi sức cám dỗ của tuổi trẻ đời lính, cả chiều theo thói hư, tật xấu, sống khô khan và bê bối, thậm chí đã lén lút ngoại tình theo vợ bé.

Vào thời đó, vua Minh Mạng ra lệnh cho tổng đốc Nam Ðịnh là Trịnh Quang Khanh phải lùng bắt tất cả các linh mục và thẳng tay trừng trị các binh lính theo đạo Công giáo.  Trịnh Quang Khanh dùng đủ mọi hình khổ để ép lính có đạo phải bước lên Thánh Giá, bỏ đạo để được tha.  Một số người yếu đức tin đã nghe theo.  Một số khác tìm cách đút lót hối lộ hoặc giả vờ bước qua thánh giá cho được yên thân.  Còn lại 15 người trung kiên.  Nhưng sau đó vì không chịu nổi kềm kẹp tra tấn, thêm một số lính nữa chối đạo, chỉ còn lại ba người vững đức tin là các ông Phan Viết Huy, Bùi Ðức Thể và Ðinh Ðạt.

Cả ba vị Phan Viết Huy, Bùi Ðức Thể và Ðinh Ðạt đều nguyên quán xã Lục Thủy, phủ Xuân Trường, tỉnh Nam Ðịnh.

- Augustinô Phan Viết Huy sinh năm 1795, làng Hạ Linh.

- Nicôla Bùi Ðức Thể sinh năm 1792, làng Kiên Trung.

- Ðaminh Ðinh Ðạt sinh năm 1803, làng Phú Nhai.

Augustinô Phan Viết Huy đã can đảm xưng đạo hai lần.  Nhưng ông cảm thấy áy náy vì mình là kẻ tội lỗi bất xứng, nên ban đêm đã lén vượt ngục trốn về xưng tội, giàn xếp việc gia đình, làm giấy dứt khoát bỏ vợ bé.  Ngay trong đêm ấy, ông tìm cách trở lại nhà giam, sẵn sàng để xưng đạo lần thứ ba.

Lần này, quan cho đập vào các ngón tay ông Huy kèm theo nhiều cực hình ghê rợn khác khiến tội nhân đau đớn cùng cực, nhưng vẫn can đảm một lòng không chối bỏ đạo.  Quan lại cho áp dụng một hình phạt khác dã man hơn: Phan Viết Huy bị cạo trọc đầu phơi nắng giữa mùa hè cùng với hai ông Nicôla Bùi Ðức Thể và Ðaminh Ðinh Ðạt.  Chân tay bi trói, cổ bị đeo gông, mình đầy thương tích, ruồi muỗi hoành hành dưới lửa mặt trời mùa hè gay gắt, ba người bạn Huy, Thể, và Ðạt vẫn không nao núng.  Các quan lại dụ ba ông bỏ đạo để được ban thưởng chức tước, ba ông vẫn khăng khăng từ chối.

Riêng Augustinô Phan Viết Huy còn khôn ngoan đối đáp tranh luận với quan về giáo lý cùng các bí tích và 10 điều răn Ðức Chúa Trời khiến quan cũng phải kiêng nể.  Một ngày kia, quan có ý xỉ vả đời tư của ông Huy để ông xấu hổ mà bỏ đạo.  Quan nói giọng châm chích: “Giả như mày vốn sống đạo đức tốt lành mà muốn chết vì đạo thì còn hiểu được.  Chứ như mày bê bối tội lỗi có hai vợ và sống như người không có đạo, mà mày còn khư khư giữ đạo thì quả là điên khùng.”

Ông Huy khiêm nhường đáp: “Tôi nhận đã làm gương mù theo yếu đuối xác thịt, không xứng đáng là người Công giáo.  Nhưng Ðức Chúa Trời lòng lành vô cùng đã thương cho tôi biết ăn năn hối cải và tha tội cho tôi rồi.  Giờ đây tôi sẵn sàng bỏ mọi sự, kể cả mạng sống tôi, để giữ đức tin đến cùng.”

Quan cho lính ào tới lôi các ông bước qua thập giá.  Ông Huy can đảm lên tiếng: “Các ông cưỡng bức được thân xác tôi, khiến chân tôi chạm Thánh Giá, nhưng các ông tưởng làm vậy là lay chuyển được ý chí của tôi hay sao? Bao lâu tôi không đồng tình thì việc các ông bắt ép tôi chẳng hiệu quả gì hết.”

Quan tức giận cho hành hạ cả ba ông Huy, Thể và Ðạt liên tiếp 21 ngày, và dùng kế hiểm độc là bắt tất cả anh em họ hàng và dân làng của ba ông kêu gọi ba ông bỏ đạo, nếu không tất cả đều phải chịu chết như ba ông.  Suốt một tháng ròng, quan ra sức dỗ dành rồi hành hạ anh em họ hàng cùng dân làng kể cả những người đã có tuổi.  Ba ông không thể cầm lòng, nên đã bỏ đạo để cứu những người bị khốn khổ vì mình.  Quan phát cho mỗi người 10 quan tiền rồi thả về.

Về nhà, các ông nhớ lại, suốt 8 tháng trời bị giam giữ với bao cực hình, các ông vẫn một lòng trung kiên, thế mà nay lại ngã quỵ.  Các ông cảm thấy hối hận vì lương tâm ngày đêm cắn rứt.  Các ông rủ nhau đi xưng tội rồi cùng nhau lên tỉnh, trả lại tiền cho quan, xưng mình là người có đạo, đòi quan bắt lại.  Quan không xử, đuổi các ông về.

Ba ông bèn bàn tính với nhau đi vào tận kinh đô Huế để xưng đạo với nhà vua.  Ông Ðạt không đi được, nhưng đồng ý ký tên cho hai ông Huy và Thể thay mặt.

Hai ông đi mất 20 ngày mới vào tới kinh đô Huế, nhưng các quan trong triều không thèm tiếp các ông.  Hai ông lại chờ dịp vua ngự giá ra ngoài hoàng thành mà quỳ dâng sớ xưng đạo.  Vua MInh Mạng truyền thu tờ sớ, đọc thấy nội dung, liền nổi giận ra lệnh tống giam hai ông và truy nả Ðinh Ðạt.

Ba ông lại chịu thêm một thời gian bị đòn vọt tra tấn và bị dụ dỗ bỏ đạo, nhưng vẫn không sờn lòng.  Thế là nhà vua xuống án tử hình cho cả ba người.

Augustinô Phan Viết Huy và Nicôla Bùi Ðức Thể bị điệu ra cửa Thuận Hóa ngày 2-5-1839 để chịu lý hình lấy rìu chặt ngang lưng, rồi chặt đầu bổ làm bốn và liệng xác xuống biển.  Còn Ðaminh Ðinh Ðạt thì bị xử giảo ngày 18-7-1839 tại pháp trường Bảy Mẫu ở Nam Ðịnh.

Augustinô Phan Viết Huy cùng Nicôla Bùi Ðức Thể và Ðaminh Ðinh Ðạt được Ðức Giáo Hoàng Lêô XIII phong Chân Phước ngày 27-5-1900.  Ðến ngày 19-6-1988 các Ngài được Ðức Thánh Cha Gioan Phaolô II tôn vinh lên bậc Hiển Thánh.