Lễ hội Halloween được tổ chức vào
ngày cuối cùng của tháng Mười hàng năm ở nhiều nơi trên thế giới,
càng ngày được nhiều người Việt trẻ ưa thích. Vào ngày này, các
bạn trẻ thi đua mặc những bộ đồ kỳ quái tự sáng chế hay được may
sẵn để vui chơi và cũng để
"nhát ma" người khác. Ở nhiều nơi,
các người tham dự lễ hội không mặc những đồ ma quái, mà thay vào
đó là những bộ cánh của các nhân vật xuất hiện trong phim ảnh
như Batman, Superman, Peter Pan v.v... hay đơn giản hơn là những
trang phục giả làm các thứ rau quả trái cây hay những con thú.
Dù ǵ đi nữa, ngày lễ đang dần thu hút sự quan tâm của giới trẻ
v́ nó khuyến khích giới trẻ sáng tạo để vui chơi giải trí. Nhiều
người không thích lễ hội này v́ họ đă từng kinh nghiệm những
cảnh rùng rợn hay bị kinh hăi quá độ v́ những tṛ nhát ma. Có lẽ
nhiều người đă không biết về nguồn gốc tôn giáo của lễ hội này,
và họ chắc phải ngạc nhiên lắm khi thấy lễ hội đă đi quá xa cái
nguồn cội của nó.
Halloween là từ rút gọn của "All Hallows Eve" trong tiếng Anh,
nghĩa là "ngày vọng trước ngày Lễ Các Thánh Nam Nữ". Từ
"hallow"
ở đây đồng nghĩa với holy = thánh. Trước thế kỷ
10, Lễ Các Thánh
được cử hành vào ngày 13 tháng 5 trong mùa Phục Sinh. Thời đó,
dân xứ Celtic mừng ngày đầu năm mới vào ngày 1 tháng 11, lúc họ
đă thu hoạch xong mùa màng và chuẩn bị cho mùa đông tới. Như dân
Việt Nam mừng Tết Nguyên Đán, họ cũng có hội hè long trọng và
những nghi thức tưởng nhớ những người đă khuất. Vào năm 835,
Giáo hội mới dời ngày lễ các thánh tới ngày 1 tháng 11 với chủ ư
biến ngày lễ hội đầu năm của người Celtic thành một ngày lễ Công
Giáo.
Việc cầu nguyện cho người chết và niềm tin phục sinh thật ra đă
có trong thời Cựu Ước (2 Macabê, 44-46). Khi ấy, dân Do Thái đă
tin rằng việc cầu nguyện và dâng hiến lễ vật sẽ làm đẹp ḷng
Chúa và giúp cho người chết được sống lại. Tập tục đó vẫn được
tiếp tục qua thời Tân Ước, khi cộng đoàn các tín hữu tập hợp
lại, cử hành nghi thức bẻ bánh và đồng thời nghe lại những câu
chuyện sống đạo anh hùng của các thánh tử đạo, hay c̣n gọi là
những chứng nhân anh dũng của đức Tin (từ
"martyr" trong tiếng
Hy Lạp nghĩa là chứng nhân), dù đă chết nhưng vẫn không tách rời
khỏi Nhiệm Thể Chúa Kitô. Dần dần, các cộng đoàn mở rộng việc
tưởng nhớ đến những tín hữu đă tử v́ đạo nhưng không được biết
tới, và đến những tín hữu là chứng nhân sống Tin Mừng nhưng
không tử đạo mà sau này thánh Phanxicô Salê gọi họ là các thánh
nhân.
Riêng về Lễ Cầu Cho Các Linh Hồn, năm 1048, một tu viện trưởng
đă đề xướng cử hành lễ này vào ngày 2 tháng 11 như một liên kết
và một nối dài hợp lư hợp t́nh cho Lễ Các Thánh Nam Nữ. Trước
đó, các giáo hội địa phương không có một thánh lễ cầu chung cho
các linh hồn, nhưng chỉ cử hành thánh lễ hằng năm vào ngày lễ
giỗ cho một người nào đó đă qua đời. Chỉ bắt đầu vào thế kỷ thứ
7, các tu viện mới có lệ cử hành thánh lễ cầu hồn hằng năm cho
tất cả những tu sĩ đă chết và lệ đó đă phổ biến ra giáo dân. V́
thế ngày nay, giáo hội dùng hai lễ này để nhắc nhở cho tất cả
các tín hữu, c̣n sống hay đă chết, được hợp nhất với nhau trong
một nhiệm thể, và ngày lễ vọng cho hai Lễ Các Thánh và Lễ Các
Linh Hồn chính là ngày lễ hội Halloween.
Khi phong trào Cải Cách bắt đầu vào thế kỷ XVI, những người Tin
Lành đă dần bác bỏ tín điều các thánh thông công và tập tục cầu
nguyện cho người chết. Từ đó, ngày vọng Lễ Các Thánh Nam Nữ
(Halloween) không c̣n cái ư nghĩa nguyên thủy của nó nữa.
Halloween đă bị thương mại hóa và biến thành một lễ hội trần tục
như Lễ Giáng Sinh. Lễ hội đă mất tính thánh thiêng và người tham
dự lễ hội không c̣n biết đến những vị thánh tốt lành, những mối
tương quan gắn bó giữa người sống và người chết cũng như vận
mệnh của con người. Lễ hội Halloween ngày nay đă khoác một h́nh
thức mới vang vọng âm hưởng của những ma thuật hay những tập tục
mê tín dị đoan về người chết đă có trước thời Kitô giáo.
Bởi thế, các bậc cha mẹ lo lắng khi thấy con ḿnh đang rục rịch
chuẩn bị cho ngày hội Halloween. Có nên cho phép hay cấm cản
chúng đi chơi với bạn bè trong ngày lễ hội này? Có nên để chúng
giả trang thành ma quỷ hay những nhân vật quái đản để hù dọa hay
làm kinh hăi người chung quanh? Đă có những ư kiến của các
chuyên gia, chẳng hạn cha Joan Maria Canals (L'Osservatore
Romano, số báo 30/10/2009), cho rằng lễ hội Halloween ngày
nay bằng phim ảnh, đồ trang trí, quần áo hoá trang đang đầu độc
giới trẻ bằng cách đưa chúng tiếp cận những h́nh ảnh phù thủy,
thần tiên và một thế giới đầy ma thuật với những cảm giác kinh
hăi và chết chóc. Giáo hội Công Giáo tại Ư đă kêu gọi tẩy chay
cái lễ hội cổ vũ cho văn hoá tử thần và đă bị thương mại hoá,
đồng thời kêu gọi các tín hữu về nguồn bằng cách có những hoạt
động lành mạnh hơn và đúng với ư nghĩa của hai ngày Lễ Các Thánh
Nam Nữ và Lễ Các Linh Hồn.
Thế nhưng thật là khó cho cha mẹ để nói không với con cái ḿnh
khi chúng muốn tham gia lễ hội Halloween, v́ đối với chúng lễ
hội thật là vui, thật là cuốn hút với những tṛ chơi vui nhộn,
và những lối trang điểm hay mặc trang phục thật lạ mắt, đầy sáng
tạo tuy đôi lúc cũng làm cho chúng sợ. Quyết định cho các con
tham dự hay không tham dự là tuỳ vào cha mẹ và tuỳ vào hoàn cảnh
của từng gia đ́nh, cũng như nội dung của các hoạt động được tổ
chức trong ngày đó. Tuy nhiên, điều quan trọng trước tiên mà Cha
mẹ cần làm là hướng dẫn cho các con ư nghĩa đích thực của ngày
lễ này. Tiếp đến, dạy cho chúng biết cách sống đạo trong mối
liên hệ với Thiên Chúa, và dạy cho chúng về sự khác biệt giữa
văn hoá sự sống và văn hoá tử thần, về sự hiện diện và hoạt động
của ma quỷ. Hăy dạy cho chúng tránh xa những hành động xúc phạm
đến Thiên Chúa như cúng kiến quỷ ma, hay cầu cơ lên đồng.
Nhiệm vụ của Cha Mẹ là giữ cho con trẻ được an toàn, giữ sao cho
chúng khỏi bị tổn thương tinh thần v́ những cảnh quá kinh hăi.
Thêm vào đó, cha mẹ có thể giúp con cái lựa chọn những trang
điểm, trang phục thích hợp và những nơi có các hoạt động lành
mạnh cho ngày lễ này. Lễ hội Halloween được tổ chức mỗi nơi mỗi
khác, v́ thế, các bậc cha mẹ có thể lâm vào những hoàn cảnh
không biết phải quyết định sao, trong trường hợp đó, hăy cầu
nguyện cùng Chúa Thánh Thần và đừng quên hỏi ư kiến các linh mục
hay người thân quen có kinh nghiệm và uy tín.
Tác giả bài viết: Lucas Khổng Kim Quang