V́ giới hạn của chương này, chúng tôi chỉ tŕnh bày những câu chuyện đặc thù, và đối với đầu óc của người thời đại th́ cũng rất lạ thường. V́ thế, chúng tôi nghĩ rằng tốt hơn nên một mặt tổng kết lại, mặt khác đưa ra những đối chiếu so sánh. Tổng kết này chúng tôi dành để nói về ma quỷ, nó sẽ cho ta thấy sự hăm hở của ma quỷ trong việc chống lại cha sở họ Ars. Những so sánh chúng tôi đưa ra sau đó sẽ giúp chúng ta xác định vị thế của thánh nhân trong hàng ngũ các tôi tớ cao cả của Chúa trong quá khứ.

Ma quỷ sở dĩ ghét cha Gioan-Maria-Viannây, bằng mọi giá làm cho ngài sao lăng bổn phận, hoặc bằng cách làm ngài mất ngủ để tiêu hao sức khoẻ ngài, hoặc một cách tinh vi hơn làm cho ngài âu lo thao thức, khiến ngài muốn trốn vào sa mạc, chính v́ ngài hiểu rơ sự hiện hữu của việc cầu nguyện, của việc ăn chay hăm ḿnh, của tác vụ linh mục trong việc làm cho người tội lỗi ăn năn trở lại. Một hôm Satan dùng miệng của một phụ nữ bị quỷ nhập để nói với ngài trước mặt các nhân chứng rằng:

"Mi làm ta đau khổ biết bao! Nếu trên trái đất này có 3 người như mi th́ vương quốc của ta sẽ bị tiêu diệt mất. Mi đă cướp khỏi tay ta 80 ngàn linh hồn rồi đấy!".

Những lời này được nói ra trong thời gian cha sở Ars đang nhờ một vị thừa sai tới giảng cho các con chiên trong họ đạo của ngài. Khi nói với vị thừa sai, cha đă giảm đi 3/4 số lượng các linh hồn mà mọi người đă nghe rơ và nhớ kỹ: "Cha thấy không, ma quỷ nói rằng hai chúng ta đang phá hoại vương quốc của nó, và chúng ta đă cướp mất của nó 20 ngàn linh hồn rồi!".

Ma quỷ nói rơ là 80 ngàn, mà nó không hề nói tới vị thừa sai, mà chỉ nói về cha sở họ Ars. Chính v́ hết sức khiêm nhượng, mà thánh nhân đă nói giảm đi con số tổng kết những chiến thắng của ngài, và gán một phần nào cho vị linh mục đồng sự của ngài.

Cũng cần phải nói rằng con số mà người phụ nữ bị quỷ nhập nói ra - người phụ nữ được vị thánh của chúng ta chữa lành - không phải là tổng kết cuối cùng. Một hôm, chính cha sở Ars nói: "Chỉ một ḿnh Thiên Chúa mới biết tất cả những điều tốt đẹp được thực hiện ở đây!", trong khi nói câu đó, ngài chỉ vào toà giải tội của ngài. Không phải những hối nhân của ngài đều là những người trở lại, c̣n lâu mới được như thế, nhưng không thể chối căi được rằng rất nhiều người ở trong đó, có thể là đa số, đă trở về với đức tin, hay ít nhất là sống một đời sống tôn giáo.

Bây giờ chúng ta hăy đưa ra những so sánh. Khi t́m hiểu sâu sát đời sống tu đức của cha sở họ Ars, ta không thể chối căi sự thật hiển nhiên này, là ngài hết ḷng yêu mến - yêu mến cách lạ lùng - sự ăn năn thống hối trong gương các vị thánh hồi xưa, đặc biệt nơi các vị thánh ở Thébaide và ở các sa mạc xứ Ai Cập. Có những bằng chứng rơ ràng cho thấy cha sở Ars có biết đời sống của các vị ẩn tu ở Ai Cập, và ngài đă tự ư trích dẫn những đoạn văn của các vị ẩn tu đó trong những bài giáo lư và trong các bài giảng nổi tiếng của ngài.

Cha Balley, thầy dạy của ngài, thường hay giới thiệu các vị thánh đó với ngài để khuyến khích ngài noi gương bắt chước. Giữa những vị thánh đó với ngài có một điểm giống nhau nữa, đó là sự quấy nhiễu của ma quỷ. Nhất là không thể không nói tới thánh Antôn Cả, ông tổ của đời sống ẩn tu, mà không nói tới những quấy nhiễu của ma quỷ mà thánh nhân phải chịu đựng. Những khách đến thăm viếng ngài trên núi Kolsim ở vùng sa mạc, hầu như không bao giờ đến mà không nghe thấy chung quanh ngài có những tiếng động lộn xộn hoà lẫn với nhau, phá tan bầu khí im lặng của sa mạc bao la, những tiếng động ghê rợn như tiếng của binh khí và ngựa: y như âm thanh của một thành bị cả một đạo quân thù nghịch bao vây. Chính những hồn ma vô h́nh tạo nên những tiếng động ấy, y như Con Quỷ Cào Sắt đă làm cha sở họ Ars sau đó nhiều thế kỷ.

Thánh Hilarion, một ẩn sĩ nổi tiếng khác, mỗi khi đọc kinh đều nghe thấy chung quanh ngài những tiếng chó sủa, ḅ rừng rống, rắn huưt sáo, hay những âm thanh khác không kém lạ lùng và ghê rợn.

Chung quanh canh cḥi của thánh Pacôme, là bậc thầy của phái ẩn tu theo cộng đoàn, ma quỷ tạo ra một thứ âm thanh mà người nào nghe nó cũng có cảm tưởng mọi sự đều bị đảo lộn và phá hủy.

Chúng hiện ra chung quanh chiếc lều của thánh Abraham, tay cầm búa như thể muốn phá huỷ chiếc lều.

Những lần khác, chúng lấy lửa đốt chiếc chiếu của ngài, y như chúng đă đốt giường của cha sở họ Ars.

Và như cha Monnin nhận xét: người ta có thể đọc hết đời sống các vị thánh, ít khi người ta lại không nhận thấy trong đó có cuộc chiến đấu công khai với Satan, thường là ồn ào và gây ấn tượng sâu đậm. Cùng với ngài, chúng ta hăy kể thánh Benoit, thánh Francois d'Assise, thánh Gioan Thiên Chúa, Vincent Ferrier, Pierre d'Alcantara. Trong số các thánh nữ có thánh Marguerite de Cortone, Angèle de Foligno, Rita de Cascia, Rose de Lima, và biết bao vị khác nữa.

V́ thế, chúng ta không ngạc nhiên khi cũng gặp rất nhiều tṛ ma quái ở Lộ Đức, chung quanh cô bé Bernadette khiêm nhường. Đó là những điều chúng tôi sẽ đề cập đến ở chương kế tiếp.